Duymak ve dinlemek birbirinden farklı iki kavramdır; duymak kulağın, dinlemek ise beyinin işlevidir. İyi bir dinleyici olmak için öncelikle iyi şekilde duymak gerekir, ancak kulakların iyi duyması tek başına dinlemek için yeterli olmayabilir. İşitilen seslerin beyin tarafından işlenmesi, düzenlenmesi ve anlaşılır hale getirilmesi gerekir. İşitsel İşlemleme kavramı kulak ve beyin arasındaki bu süreci tanımlamak için kullanılır. Seslerin algılanması, sıralanması ve işlenmesi için güçlü bir hafıza, iyi bir dikkat konsantrasyon ve daha bir çok farklı beceriye ihtiyaç vardır.

İşitsel işlemleme süreci bozulduğunda, bu durum duyulan sesleri anlamayı etkiler. Bu alanda sorun yaşayan çocuklar birbirine benzer sesleri fark etmekte zorlanabilirler. Özellikle arka fondaki gürültü ve sesler anlamayı olumsuz olarak etkiler.

Özellikle çocukların günlük hayatlarını ve akademik başarılarını olumsuz olarak etkileyen işitsel işlemleme bozukluğuna bağlı beş sorun alanı;

1– İşitsel şekil-zemin sorunları: Çocuğun arka plandaki sesler, gürültüler nedeniyle esas dinlemesi gerekene odaklanmakta sorun yaşamasıdır. Örneğin gürültülü bir çalışma/sınıf ortamında bu çocukların derse odaklanması oldukça zordur.

2– İşitsel bellek sorunları: Yapılması gerekenleri, yönergeleri ya da dinlediği bir bilgiyi hatırlaması gereken anlarda sorun yaşanır. Kısa süreli olarak hemen o anda ya da daha sonra hatırlaması gerektiğinde ortaya çıkabilir.

3– İşitsel ayrımlaştırma sorunları: Birbirine benzer kelimeleri ya da sesleri ayrımlaştırması gerektiğinde sorun yaşanır. Özellikle okuma yazma sürecinde seslerin tanınmasını ve ayırt edilmesini zorlaştırır.

4– İşitsel dikkat sorunları: Özellikle dikkatini işitsel bir uyaran üzerinde toplaması ve sürdürmesi (dersi dinlemek) gerektiği durumlarda zorluklar yaşanır.

5– İşitsel çağrışım – birleştirme sorunları: Dinlemenin daha karmaşık düzeylerinde örneğin bir konuşmadan sonuç çıkarmak, sözel bir matematik problemini anlamak gibi konularda sorun yaşanır. Bu becerinin tam olarak gelişmesi için yukarıdaki diğer 4 alanda sorun yaşanmaması gerekir.

İşitsel İşlemleme Bozukluğu olan çocuklar uzun ve karışık cümleleri anlamakta zorlanırlar. Bazen cevap vermeden önce uzun süre bekleyebilirler, ya da “Ne?” sorusunu sıklıkla sorarlar. Kelime dağarcıkları çok yeterli olmadığından konuşurken jest ve mimikleri daha çok kullanabilirler. Dinledikleri bir bilgiyi akılda tutmakta zorlanırlar, çabuk unuturlar. Sözel yönergeleri takip etmekte ve uygulamakta sorun yaşarlar.

Kaynaklar: Sercan, Y. K (2011). Duy işit dinle kavra. İşitsel kavramayı geliştirme el kitabı. Pencere-sey Yayınları Morlet, T. (2011). Auditory Processing Disorder. (kaynakça için tıklayınız.)

Bu problemin gözlendiği tanı grupları şunlardır.

• Duyu Bütünleme Bozukluğu,
• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB),
• Otizm,
• Disleksi ve özel eğrenme güçlükleri
• Praxis sorunlar,
• Serebral palsi,
• Down Sendromu,
• Gelişimsel gecikmeler,
• Genel koordinasyon sorunu

İşitsel işlemleme programı tamamen kurumumuza özgü bir programdır. 20 yıllık bir birikimin neticesinde uygulamaya konulan bu programda çocuğun tamamen işitsel becerileri geliştirilerek beynin işitsel işlemleme alanı desteklenmektedir.